शिक्षण हे केवळ ज्ञानाचे साधन नसून सामाजिक परिवर्तनाचे बळ आहे. प्रत्येक बालकाच्या क्षमतेला संधी मिळाली, तर तेच भविष्य उजळवू शकते — आणि हाच विचार प्रत्यक्षात उतरवला आहे शहादा तालुक्याने. पंचायत समिती शहादा शिक्षण विभागाच्या पुढाकाराने, गटशिक्षणाधिकारी डॉ. योगेश सावळे यांच्या नेतृत्वाखाली राबविण्यात आलेला ‘अतिरिक्त पूरक मार्गदर्शन वर्ग’ हा उपक्रम निपुण भारत अभियानाच्या उद्दिष्टांच्या दिशेने एक प्रभावी पाऊल ठरला आहे.
उपक्रमाची पार्श्वभूमी:
भारत सरकारच्या ‘निपुण भारत अभियान’ अंतर्गत २०२६ पर्यंत सर्व बालकांनी पायाभूत साक्षरता व संख्याज्ञान (Foundational Literacy and Numeracy) आत्मसात करावे, हे उद्दिष्ट आहे. मात्र आदिवासीबहुल शहादा तालुक्यातील विद्यार्थ्यांना भाषिक अडथळ्यांमुळे वाचन-लेखन आणि गणिताच्या मूलभूत संकल्पना आत्मसात करण्यात अडचणी येत होत्या. हे अंतर मिटवण्यासाठी ‘अतिरिक्त पूरक मार्गदर्शन वर्ग’ या नावाने शिक्षण विभागाने अभिनव प्रयोग राबविला.
अंमलबजावणी आणि पद्धत:
शाळांमध्ये बेसलाइन टेस्ट घेऊन विद्यार्थ्यांची पातळी निश्चित करण्यात आली. अक्षरओळख किंवा संख्याज्ञानात अडचण असणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी दररोज पहिल्या तासिकेत पूरक वर्ग घेण्यात आले. सकाळच्या ताज्या वातावरणात शिक्षकांनी ‘खेळत-शिकत’, ‘गाण्यातून गणित’, ‘चित्रातून शब्द’ या पद्धतींनी अध्यापन केले.
शाळांमध्ये पाढे पठण उपक्रम, Word Wall, Number Tree, आणि Learning Ladder यांसारखी सर्जनशील साधनं वापरून शिक्षणाला आनंददायी रूप दिलं.
नवोन्मेषी वैशिष्ट्ये:
– भाषिक अडथळ्यांवर मात करून स्थानिक बोली आणि मराठी भाषेचा संगम
– Activity Based Learning आणि Storytelling चा प्रभावी वापर
– पालक संवाद सत्रांमधून घराघरात वाचन संस्कृतीचा प्रसार
– ‘माझा विद्यार्थी निपुण’ या भावनेतून शिक्षकांचा समर्पित सहभाग
सकारात्मक परिणाम:
या उपक्रमामुळे ८०% विद्यार्थ्यांनी वाचन-लेखन आणि गणितात उल्लेखनीय प्रगती साधली. विद्यार्थी वर्गात आत्मविश्वासाने सहभाग घेऊ लागले, शिक्षकांचे अध्यापन कौशल्य विकसित झाले आणि शाळांतील वातावरण अधिक प्रेरणादायी बनले.
‘अतिरिक्त पूरक मार्गदर्शन वर्ग’ हा केवळ शिक्षण सुधाराचा उपक्रम नाही, तर एक सामाजिक जागृती आहे.
मर्यादित साधनांमध्येही शिक्षकांची तळमळ, विद्यार्थ्यांची जिद्द आणि शिक्षण विभागाचे दूरदृष्टीपूर्ण नेतृत्व — या एकत्र प्रयत्नांनी शहादा तालुका निपुण भारताच्या दिशेने यशस्वीपणे वाटचाल करत आहे.
